నండూరి వారి జయంతి సభ

ప్రతి సంవత్సరంలాగే ఈ సంవత్సరం కూడా, మా పీఠం ద్వారా ఈ నెల 29 వ తేది నాడు మా గురువు గారు కీ.శే. నండూరి రామకృష్ణమాచార్యుల వారి జయంతి సభ హైదరాబాదులో నారాయణగూడ YMCA హాలులో వైభవోపేతంగా నిర్వహించ బోతున్నాం. ఈ సారి ప్రముఖ కవి శ్రీమాన్ 'నల్లాన్ చక్రవర్తుల శేషాచార్యుల' కు నండూరి వారి స్మారక పద్య కవితా పురస్కారం అందజేస్తున్నామని తెలియజేయడానికి ఆనందిస్తున్నాం. ఈ కవి ప్రముఖ బ్లాగరు 'నల్లాన్ చక్రవర్తుల కిరణ్' ( నచకి ) తాత గారని తెలియజేయడానికి మరింత సంతోషిస్తున్నాం. ఈ మారు నండూరి వారి 90 వ జయంతి ( మహా అమృతోత్సవం ) ని పురస్కరించుకొని, వారి పద్య కవితలు 'శీర్ణ మేఖల', 'అజ్ఞాత కౌంతేయం' రెండింటిని ప్రముఖ గాయకులు శ్రీ అమలాపురం కన్నారావు గారిచే గానం చేయించి C.D. లుగా రూపొందించాం. ఆ C.D.లను ఆ రోజు ఆవిష్కరింపజేయడం జరుగుతుంది. సభకు విచ్చేసే ప్రతి ఒక్కరికీ ఆ C.D. ని ఉచితంగా అందజేయాలని మా సంకల్పం. హైదరాబాదు, ఆ పరిసర ప్రాంతాలలోని సాహితీ, సాంస్కృతిక ప్రియులందరూ విచ్చేసి కార్యక్రమాన్ని దిగ్విజయం చేయాలని మా పీఠం తరపున ఆహ్వానిస్తున్నాను.
- డా. ఆచార్య ఫణీంద్ర , ప్రధాన కార్యదర్శి - నం. రా.సాహిత్య పీఠం.

సులువుగా పద్యం వ్రాయండి ... (ఏప్రిల్ 2010)

చాలా రోజులుగా బ్లాగు మిత్రులకు దూరంగా ఉన్నందుకు మన్నించండి.
ఇతర కార్యకలాపాలలో ఎడతెరపి లేక తప్పలేదు.
ఇక మన పద్య రచన పాఠాలకు వద్దాం.
ఇంతవరకు మనం ’ ఉత్పల మాల ’, ’ చంపక మాల ’ వంటి వృత్త పద్యాల రచన సులువుగా ఎలా చేయాలో తెలుసుకొన్నాం. మరి ఇప్పుడు అంత కన్న సులువైన పద్యాలు నేర్చుకొందాం. వీటిని ’ ఉప జాతులు ’ అన్న పద్యాలుగా పిలిస్తారు. వీటిలో ట్యూన్ కి పదాలు వేయడంలో మరింత వెసులుబాటు ఉంటుంది.
ఇక్కడ ట్యూన్ లో ’ తాన ’ అని ఉన్న చోట ’ తనన ’ అని కూడా వేసుకోవచ్చు. ( మొత్తం 3 మాత్రలు అన్న మాట ).
ఉదాహరణకు ’ తాన ’ అని ఉన్న ట్యూన్ లో ’ కావ్య ’ అనిగాని, లేక ’ కవన ’ అని గాని వేసుకోవచ్చు. వృత్తాలలో అలా కుదరదు.
అలాగే, ’ తానాన ’ అని ఉన్న చోట ’ తనననా ’, ’ తననాన ’, ’ తాననా ’ ( మొత్తం 5 మాత్రలు ) వేసుకోవచ్చు.
అయితే 5 మాత్రలైనా, దీర్ఘం లేకుండా ’ తనననన ’ అని వేయడం కుదరదు. ( ఇది ఒక exemption. )
ఉదాహరణకు ’ తానాన ’ అని ఉన్న చోట ... ’ మా వాడు ’ అని,
’ మనసులో ’ అని,
’ మన వాడు ’ అని,
’ మానవా ’ అని కూడా వేసుకోవచ్చు.
’ మన మనసు ’ అని మాత్రం వేయకూడదు.
ఇక పద్యంలోకి వద్దాం. ఇప్పుడు మనం నేర్చుకోబోయే ఛందస్సు ’ ఆట వెలది ’.
దీని ట్యూన్ ... (తా)న తాన తాన (తా)నాన తానాన
(తా)న తాన తాన (తా)న తాన
(తా)న తాన తాన (తా)నాన తానాన
(తా)న తాన తాన (తా)న తాన
ఇలా 1, 3 పాదాలు ఒకలాగా, 2, 4 పాదాలు ఒకలాగా ఉంటాయి.
ప్రతి పాదంలో బ్రాకెట్లలో ఉన్న అక్షరాల మధ్య యతి కుదరాలి. ఇక్కడ ఇంకో వెసులుబాటుంది. యతి కుదరక పోతే, ఆ ప్రక్కనే ఉన్న అక్షరాలు ఒకటే అయితే చాలు. అయితే ఈ ఒకే ప్రాస అక్షరాలకు ముందు దీర్ఘముంటే రెండు చోట్లా దీర్ఘమే ఉండాలి. హ్రస్వముంటే రెండు చోట్లా హ్రస్వమే ఉండాలి. దీనిని ’ ప్రాస యతి ’ అంటారు. ఇది వృత్త పద్యాలలో చెల్లదు.
ఈ పద్యంలో మరొక సులువైన పని ... ప్రాస వేయనక్కర లేదు.
ఇక ప్రసిద్ధ పద్యం ఉదాహరణగా చూద్దాం. మనకు బాగా పరిచయమున్న ’ వేమన ’ పద్యాలన్నీ దాదాపుగా ...
ఆట వెలదులే ! ఒక పద్యం చూద్దాం...



(ఉ)ప్పు కప్పురంబు (ఒ)క్క పోలికనుండు
చూ(డ) చూడ రుచుల జా(డ) వేరు ( ప్రాస యతి )
(పు)రుషులందు పుణ్య (పు)రుషులే వేరయా !
(వి)శ్వదాభి రామ ! (వి)నుర వేమ !
చూసారుగా పై ట్యూన్ కి ఎలా సరిపోయిందో ... !
ఇక ఇప్పుడు మీరు మీకు నచ్చిన వస్తువుపై ఆట వెలది పద్యాన్ని వ్రాయడానికి ప్రయత్నిస్తారు కదూ !
మీ పద్యాలను వ్యాఖ్యలుగ పోస్ట్ చేస్తే, తప్పులుంటే సరిదిద్దుతాను ... All the best !